Eklem kireçlenmesi halk arasında bilinen ismi ile Osteoartrit, eklem kıkırdağının yıpranması ve incelmesi neticesinde yaşana kronik bir eklem rahatsızlığıdır. Eklem kireçlenmesinden genellikle diz, kalça, el ve omurga eklemleri etkilenir. Eklem kireçlenmesinin en önemli belirtileri; eklem ağrısı, sertlik, hareket kısıtlılığı ve şişliktir.
Hastalığın ortaya çıkmasındaki en önemli etkenler; yaşlanma, aşırı kilo, eklem yaralanmaları ve genetik faktörlerdir. Eklem kireçlenmesinin tedavisi hastalığın evresine göre yaşam tarzı değişiklikleri, fizik tedavi, ağrı kesici ilaçlar gibi ameliyatsız eklem kireçlenmesi tedavisi ve tedavi edilebilir. İleri durumlarda ise eklem kireçlenmesinde cerrahi müdahalelere başvurulabilir. Eklem kireçlenmelerinin etkilerinin azaltılması için düzenli egzersiz, kilo kontrolü ve doktor önerileri dikkate alınmalıdır.
Eklem Kireçlenmesi Nedir?
Eklem kireçlenmesi, hastanın eklem kıkırdağında yaşadığı yıpranma ya da aşınma sonucu ortaya çıkar. Dünya genelinde milyonlarca insan, kronik eklem kireçlenmesi ile karşı karşıyadır. Bu hastalık genellikle diz, kalça, bel, boyun, omurga ya da başparmak gibi küçük eklemlerde görülür.
Kıkırdak dokunun kaybıyla kemiklerin birbirine sürtünmesine sebep olan eklem kireçlenmesi, ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığına sebep olabilir. Hastalığın ilerleyen süreçlerinde kemik parçalarının eklem içinde birikmesi sonucu oluşan iltihap, ağrı ataklarını tetikleyebilir. Kireçlenme riskini artıran faktörler arasında; yaşlanma, obezite, eklemlerin aşırı kullanımı ve genetik yatkınlık gibi faktörler sıralanabilir. Özellikle ağır yük taşıma gibi bazı fiziksel aktiviteler hastalığı tetikleyebilir.
Türkiye’de küresel eğilimlerle birlikte yaşlı nüfusun ve risk faktörlerinin artması, kireçlenmenin giderek büyüyen bir halk sağlığı sorunu haline gelmesine sebep olmuştur. Etkili tedavi yöntemlerinin uygulanması kireçlenmenin hastalar üzerindeki etkilerini azaltmada kritik bir rol oynar.
Kireçlenme Vücutta Nereleri Etkiler?
Eklem kireçlenmesi, vücutta genellikle ağırlık taşıyan ve sık kullanılan eklemlerde görülür. Eklem kireçlenmesinin en çok görüldüğü bölgeler dizler, kalçalar, boyun omurları ve beldir. Bu bölgelerin yanı sıra, parmak gibi küçük eklemler de bu durumdan çok etkilenir. Hastalığın vücutta yoğun görüldüğü bu bölgelerde, kıkırdağın aşınması neticesinde ağrı, sertlik ve hareket kısıtlılığı yaşanabilir. Günlük yaşamda hareketlerimiz üzerinde önemli bir rol oynayan bu eklemlerde, kireçlenmenin ilerlemesi halinde yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkileri görülebilir.
Eklem Kireçlenmesinin Belirtileri Nelerdir?
Eklem kireçlenmesi genellikle yavaş yavaş ilerleyen ve zamanla kötüleşebilen belirtilerle kendini gösterir. Eklem ağrısı, hareket sırasında ya da sonrasında hissedilen rahatsızlıklar eklem kireçlenmesinin en önemli belirtileridir. Özellikle sabahları ya da uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra eklem sertliği de kireçlenmenin en önemli belirtileridir.
Kireçlenme yaşanan eklem bölgesine hafif bir baskı uygulanması ile bile hassasiyet artabilir. Ayrıca eklemlerin hareket aralığında kullanım zorluğu ve gıcırdama hissi ya da çıtırtı sesi gibi durumlar yaşanabilir. Hastalığın ilerledikçe, kemik çıkıntıları ve eklem çevresinde iltihaplanmaya bağlı şişlikler yaşanabilir. Bu belirtiler genellikle eller, dizler, kalçalar ve omurga üzerinde çeşitli şikayetler ile kendini gösterir. Eklem kireçlenmesinin belirtilerinde artış yaşanması kişiden kişiye göre değişiklik gösterir. Bu sebeple, sürekli eklem ağrısı ya da hareket kısıtlılığı olan hastaların bir sağlık uzmanına danışması gerekir. Eklem kireçlenme belirtileri şu şekildedir.
Hareket sırasında ya da sonrasında eklem ağrıları,
Sabah uyandıktan hemen sonra ya da uzun süre hareketsiz kalmanın ardından hissedilen eklem sertliği,
Eklem hareketi esnasında çıtırtı ya da gıcırdama sesleri,
Ekleme hafif baskı uygulanması ile hassasiyet oluşması,
Eklemin tam hareket aralığında kullanmakta zorluklar,
Eklem çevresinde iltihaplanmalara bağlı şişlikler,
Hastalığın ilerleyen evrelerinde eklem çevresinde kemik çıkıntıları,
Eller ya da dizlerde gözlemlenen şekil bozukluğu,
Eklem çevresinde sıcaklık artışı ya da hassasiyet,
Hareket halinde ya da ayaktayken dengede kalmada zorluk gibi şikayetlerdir.
Eklem Kireçlenmesi Neden Olur?
Eklem kireçlenmesi eklem kıkırdağının zamanla aşınması ile ortaya çıkan bir eklem hastalığıdır. Eklem kireçlenmesinde yaşlanma, eklemlerde biriken aşınma ve yıpranma gibi durumlar risk faktörlerindendir. Eklem yaralanmaları ya da eklemleri zorlayan hareketler, kıkırdağa zarar vererek kireçlenmelere sebebiyet verebilir. Diz ve kalça gibi vücut ağırlığını taşıyan eklemlere ek yük bindiren obezite, eklem kireçlenmesinin hızlanmasına neden olur. Eklem kireçlenmesinde risk faktörleri içinde genetik yatkınlık, doğuştan gelen kemik deformiteler ve diyabet gibi metabolik hastalıklar da bulunur.
- Eklem kireçlenmesine sebep olan risk faktörler;
- Yaşlanma ve genetik faktörler,
- Eklem yaralanmaları,
- Obezite ve metabolik hastalıklar,
- Tekrarlayan hareketler ve aşırı kullanım,
- Eklem yapısında bozukluklar,
- Hormonel değişiklikler,
- Enfeksiyon ya da iltihaplı hastalıklardır
Eklem Kireçlenme Tanısı ve Uygulanan Testler Nelerdir?
Eklem kireçlenme tanısı, doktor tarafından hasta şikâyetlerinin dinlenmesi ve tıbbi geçmişinin değerlendirilmesi ile başlar. Doktor, hastanın eklem hareketlerindeki kısıtlılığı, ağrı, sertlik, şişlik gibi belirtilerini detaylı bir şekilde sorgular. Fizik muayene sırasında eklem hassasiyeti, hareket açıklığı ve gıcırdama gibi bulgular detaylı olarak incelenir.
Röntgen gibi görüntüleme yöntemleri ile eklem kıkırdağındaki aşınma, kemik çıkıntıları veya eklem aralığındaki daralmalar tespit edilir. Bazı durumlarda doktor tarafından yumuşak doku hasarını değerlendirmek için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yöntemi tercih edilebilir.
Fizik Muayene: Eklemlerin hareket açıklığını, ağrı ve şişlik durumunu değerlendirmek için doktor muayenesi gerçekleştirilir. Doktor fizik muayene ile eklemlerdeki gıcırdama seslerini ve deformasyonları kontrol eder.
Görüntüleme Yöntemleri: Eklem kireçlenmesinde röntgen ve MRI görüntüleme yöntemleri kullanılır. Röntgen, eklem boşluğunda daralma, kemik çıkıntıları ve kıkırdak kaybı tespitinde kullanılır. MRI ise yumuşak doku ve kıkırdak hakkında daha ayrıntılı bilgi verir.
Kan Testleri: Romatoid artrit, enfeksiyon ya da diğer inflamatuar hastalıkları dışlamak üzere kan testleri yapılır. CRP, sedimantasyon hızı gibi enflamasyon belirteçleri de değerlendirilir.
Eklemde Sıvı Varlığı Tespiti: Eklemlerden alınan sıvı, enfeksiyon, gut ya da inflamatuar durumları ayırt etmede kullanılır.
Ultrasonografi: Eklemlerdeki sıvı birikimi ve yumuşak dokulardaki hasarları görüntülemede kullanılır.
Kemik Tarama Testi: Bazı vakalarda kemik yoğunluğunu ve metabolik aktiviteler değerlendirilir.
Ameliyatsız Eklem Kireçlenme Tedavisi Yöntemleri
Ameliyatsız eklem kireçlenmesi tedavisi, belirtileri yönetmek ve yaşam kalitesini artırmak için uygulanan tedavilerdir. Eklem kireçlenmesinin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte ağrıyı hafifletmek ve eklem fonksiyonunu korumak amacı il kişiye özel bir plan dahilinde ameliyatsız eklem kireçlenmesi tedavisi düzenlenir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Kök Hücre Tedavisi
Akupunktur, masaj terapisi, yoga gibi alternatif ve tamamlayıcı yöntemler ile ameliyatsız eklem kireçlenmesi tedavisi uygulanır.